KƏLBƏCƏR
ŞƏHƏRİ.
Kəlbəcər şəhəri Tərtər çayı sahilində,
sıldırım qayalıqlar üzərində, Bakıdan təxminən 450 km
qərbdə, Bərdə - İstisu avtopmobil yolunun kənarında yerləşir.
Şəhərdə Reespublika Dövlət Kənd Təsərrüfatı İsteehsal-Texniki
Təminat Komitəsinin rayon şöbəsi, məişət xidməti kombinatı,
sanitariya-epidemioloji stansiya, 2 orta məktəb, musiqi
məktəbi, mədəniyyət evi, 2 kütləvi kitabxana, mərkəzi
rayon xəstəxanası, poliklinika, kinoteatr, doğum evi,
iri ticarət, sənaye müəssisələri və s. vardı. Geniş dağ
düzənliyi üzərində yerləşən Kəlbəcər şəhərini əhatə edən
dağlar sanki öz ətəklərini şəhərin ayaqları altında yerə
sərmişdir.
Kəlbəcər toponimin mənşəyi və mənası ilə bağlı müxtəlif
fikirlər, baxışlar vardır. Bəzilərinin fikrincə Kəlbəcər
sözü fars dilində “viranə şəhər” deməkdir. Toponimi elmi
tərəfdən izah etmək istəyən bəzi tədqiqatçılar oykonimin
ilkin formasını Kevliçer kimi qəbul edib, onu qədim türk
dillərində “çay üstündə qala” kimi mənalandırırlar. Kevli
“çayın üstü”, çer/car “qala” deməkdir. Yaşayış məntəqəsinin
yerləşdiyi qayada Tərtər çayı boyunca cərgə ilə düzülmüş
qədim süni mağaralar mövcuddur. Buna görə də bəzi mütəxəssislər
toponimi kevil/kəvl və qədim türk dillərindəki cər (qaya,
yarğan) komponentləri ilə əlaqələndirirlər. Kevil-fars
dilində “mağara” deməkdir. (Azərilər bu sözü kühül şəklində
işlədirlər). Belə variantda Kəlbəcər toponimini “gəl,
becər” kimi izah etməyə çalışırlar.
Ümumiyyətlə isə, hələlik bu günədək Kəlbəcər toponimi
haqqında yekdil, dəqiq elmi fikir mövcud deyildir.